Η δυσκοιλιότητα δεν είναι νόσος, αλλά σύμπτωμα, το οποίο μπορεί να είναι είτε ιδιοπαθές ή μπορεί να αποτελεί εκδήλωση πολλών παθήσεων και διαταραχών. Μολονότι οι περισσότεροι θεωρούν ως φυσιολογικό ρυθμό κένωσης την μία ημερησίως, αυτό δεν είναι σωστό, δεδομένου ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός φυσιολογικών κενώσεων. Αυτές μπορεί να είναι από 3 την ημέρα, έως 3 την εβδομάδα. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωής τους, πάσχουν από δυσκοιλιότητα, η οποία δεν είναι ούτε μόνιμη ούτε σοβαρή. Είναι σημαντικό λοιπόν να γίνει κατανοητό τι την προκαλεί, προκειμένου να την προλάβει και να την θεραπεύσει κάποιος.
Ορισμός
Δυσκοιλιότητα θεωρείται η μείωση της συχνότητας των κενώσεων σε λιγότερες από 3 την εβδομάδα ή η ανάγκη για σημαντικά αυξημένη εφαρμογή πίεσης ώστε να επιτευχθεί η αφόδευση.
Η δυσκοιλιότητα χωρίζεται σε λειτουργική και αποφρακτική.
Λειτουργική δυσκοιλιότητα είναι η εντερική διαταραχή στην οποία υπάρχει επιμένουσα δύσκολη, μη συχνή ή φαινομενικά ατελής αφόδευση, χωρίς να υπάρχει εμφανής φυσιολογική ανωμαλία, εφόσον δεν πληρούνται τα διαγνωστικά κριτήρια για το σύνδρομο ευερεθίστου εντέρου ( ΣΕΕ).
Η αποφρακτική δυσκοιλιότητα οφείλεται σε τρείς κύριες ανατομικές διαταραχές:
Ο κλινικός ορισμός της δυσκοιλιότητας περιλαμβάνει δύο τουλάχιστον από τα παρακάτω, εφ όσον συμβαίνουν για τουλάχιστον 12 εβδομάδες, όχι απαραίτητα συνεχόμενες, κατά τους τελευταίους 12 μήνες
Επίπτωση
Σύμφωνα με το National Health lnterview Survey το 1996 στις lJSA περίπου 3 εκατομ. πληθυσμού έπασχαν από δυσκοιλιότητα. Συνήθως οι πάσχοντες είναι γυναίκες και ενήλικες >65 ετών, οι οποίοι προσπαθούν να θεραπευτούν μόνοι τους, αγοράζοντας διάφορα υπακτικά ή φυτικά προϊόντα που διαφημίζονται ως βελτιωτικά των κενώσεων.
Αιτίες δυσκοιλιότητας
(εγκυμοσύνη, ταξίδια)
Δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες
Είναι η ποιο συχνή αιτία δυσκοιλιότητας. Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι τα σιτηρά, όσπρια, δημητριακά, φρέσκα φρούτα και λαχανικά. οι φυτικές ίνες διαλύονται στο νερό και παίρνουν μια απαλή σαν gel μορφή η οποία βελτιώνει τον όγκο των κενώσεων και βοηθάει στον σχηματισμό μαλακών κοπράνων.
Οι καθημερινές μας ανάγκες είναι περίπου 20-35 gr. Τα άτομα που προσλαμβάνουν τις απαιτούμενες ποσότητες, σπάνια αποκτούν δυσκοιλιότητα.
Μειωμένη πρόσληψη υγρών
Το νερό και οι χυμοί αυξάνουν την ποσότητα του νερού στο έντερο, με αποτέλεσμα την αύξηση του όγκου των κοπράνων και τη βελτίωση της υφής τους οι ημερήσιες ανάγκες σε υγρά είναι 1 ‘t. Μειωμένη πρόσληψη, προκαλεί αφυδάτωση και μειωμένο όγκο κοπράνων, τα οποία γίνονται σκληρότερα.
Έλλειψη σωματικής άσκησης
Μπορεί να οδηγήσει σε δυσκοιλιότητα, χωρίς να είναι γνωστός ο τρόπος. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άνθρωποι που παραμένουν κλινήρεις μετά από ατύχημα ή αρρώστεια γίνονται ξαφνικά δυσκοίλιοι.
Χρήση φαρμάκων
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (Σ.Ε.Ε.)
Τα περισσότερα άτομα με Σ.Ε.Ε., ιδίως γυναίκες, εμφανίζουν δυσκοιλιότητα. Πάντως το σύνδρομο που είναι γνωστό και ως «σπαστική κολίτιδα», μπορεί να εμφανίζεται με διάρροιες, δυσκοιλιότητα ή διάρροιες εναλλασσόμενες με δυσκοιλιότητα, κοιλιακό άλγος και μετεωρισμό. Αν και το Σ.Ε.Ε. μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια συμπτώματα, δεν αποτελεί κατάσταση απειλητική για τη ζωή. Συχνά επιδεινώνεται με το stress.
Αλλαγές των καθημερινών συνηθειών
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν δυσκοιλιότητα, λόγω των ορμονολογικών αλλαγών αλλά και λόγω του βάρους της μήτρας που πιέζει το έντερο. Το γήρας επίσης επηρεάζει το έντερο, λόγω του αργού μεταβολισμού, αλλά και της έλλειψης κινήσεως, όπως επίσης και της αλλαγής της διατροφής. Επιπρόσθετα τα άτομα που ταξιδεύουν συχνά γίνονται παροδικά δυσκοίλια, επειδή η διατροφή και οι καθημερινές συνήθειές τους τροποποιούνται.
Μακροχρόνια χρήση καθαρτικών.
Τα καθαρτικά συνήθως δεν χρειάζονται ενώ η χρόνια χρήση τους μπορεί να προκαλέσει εθισμό και το έντερο αρχίζει να εξαρτάται από αυτά για να έχει κινητικότητα. Η συχνή χρήση υποκλυσμών επίσης, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου.
Αναστολή της έπειξης για αφόδευση.
Άτομα που αγνοούν το ένστικτό τους για εντερική κένωση, μπορεί να σταματήσουν το αίσθημα της ώθησης και έτσι να οδηγηθούν σε δυσκοιλιότητα, διακόπτοντας το αντανακλαστικό της αφόδευσης. Ορισμένοι αναβάλλουν το αίσθημα για αφόδευση, επειδή δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν ξένες τουαλέτες ή επειδή είναι πολυάσχολοι. Τα παιδιά μπορεί να αναβάλλουν την εντερική κένωση, επειδή δεν θέλουν να διακόψουν το παιχνίδι τους.
Διάφορες παθολογικές καταστάσεις
Η εντερική αδράνεια και η δυσκοιλιότητα βραδείας διάβασης είναι δύο τύποι λειτουργικής δυσκοιλιότητας, που οφείλονται σε μείωση της συσταλτικότητας λόγω έκπτωσης της μυϊκής λειτουργίας του εντέρου.
Λειτουργική δυσκοιλιότητα είναι η εντερική διαταραχή στην οποία υπάρχει επιμένουσα δύσκολη, μη συχνή ή φαινομενικά ατελής αφόδευση, χωρίς να υπάρχει εμφανής φυσιολογική ανωμαλία, εφόσον δεν πληρούνται τα διαγνωστικά κριτήρια για το σύνδρομο ευερεθίστου εντέρου ( ΣΕΕ) και οφείλεται σε ανωμαλίες που υπάρχουν στη δομή του πρωκτού και του ορθού και είναι γνωστή ως ορθοπρωκτική δυσλειτουργία. Αυτές οι ανωμαλίες έχουν ως αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η χαλάρωση των μυών της ορθοπρωκτικής περιοχής ώστε να επιτραπεί η δίοδος των κοπράνων.
Διαγνωστικές εξετάσεις
Στα περισσότερα νεαρά άτομα με δυσκοιλιότητα, εκτός από ένα καλό ιστορικό και προσεκτική φυσική εξέταση, δεν χρειάζονται άλλες διαγνωστικές εξετάσεις. Τα άτομα αυτά να θεραπευτούν μόνο με αλλαγές στο διαιτολόγιο και σωματική άσκηση. Περισσότερες εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, σε όσους αναφέρουν αιφνίδιες αλλαγές στις κενώσεις τους, όπως απώλεια αίματος από το ορθό, πρόσφατη απώλεια βάρους και σε όσους πιστεύει ο ιατρός ότι χρειάζεται. Χρήσιμοι παράμετροι στην αξιολόγηση είναι οι παρακάτω:
Ιστορικό. Σημασία έχει η συζήτηση για :
Επίσης πρέπει να καταγράφονται οι διατροφικές συνήθειες, το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας και η τυχόν λήψη φαρμάκων.
Φυσική εξέταση. Περιλαμβάνει προσεκτική επισκόπηση και δακτυλική εξέταση της ορθοπρωκτικής περιοχής για να εκτιμηθεί ο τόνος του πρωκτού και να αποκαλυφθεί τυχόν σκληρία, απόφραξη ή αίμα στον αυλό του. Σε μερικές περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη η λήψη αίματος για ανεύρεση θυρεοειδικών, ενδοκρινικών ή συστηματικών διαταραχών.
Μελέτη γαστροκολικής διάβασης. Αυτή η εξέταση, χρησιμοποιείται σε όσους έχουν χρόνια δυσκοιλιότητα, για να εξακριβωθεί πόσο γρήγορα περνούν οι τροφές στον εντερικό σωλήνα.
Λειτουργικές εξετάσεις της ορθοπρωκτικής περιοχής
Διερευνούν τη δυσκοιλιότητα που οφείλεται σε δυσλειτουργία της πυελικής χώρας και του πρωκτού.
Είναι οι εξής:
Βαριούχος υποκλυσμός
Η εξέταση περιλαμβάνει την ακτινολογική απεικόνιση του παχέος.
Σιγμοειδοσκόπηση
Με αυτή την εξέταση γίνεται επισκόπηση του εντέρου έως το σιγμοειδές.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι διατροφικές αλλαγές και οι αλλαγές του τρόπου ζωής, βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας.
Στις περισσότερες δυσκοιλιότητες τα μέτρα και η δίαιτα που περιγράφονται παρακάτω μπορούν να βοηθήσουν
Αλλαγές της καθημερινότητας
Στην περίπτωση που δεν υπάρχει ανταπόκριση στις παραπάνω αλλαγές των συνηθειών, ο θεράπων ιατρός θα επιλέξει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει και τη χορήγηση καθαρτικών. Τα καθαρτικά ταξινομούνται στις ακόλουθες κατηγορίες:
Άτομα που έχουν αποκτήσει εθισμό από τα καθαρτικά πρέπει να κάνουν σταδιακή μείωση της χρήσης τους διότι μπορεί να αναστείλουν τη φυσική συσπαστική ικανότητα του εντέρου.
Μπορεί η δυσκοιλιότητα να είναι σοβαρή:
Μερικές φορές η δυσκοιλιότητα μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές.
Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι όλοι οι άνθρωποι σε κάποια φάση της ζωής τους υποφέρουν από δυσκοιλιότητα. Αν λοιπόν ακολουθήσετε τις παραπάνω οδηγίες, θα βοηθήσετε στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, στην πρόληψη και στην επιτυχή θεραπεία της δυσκοιλιότητας.